SEYRANİ HAYATI – KİŞİLİĞİ – SANATI

Türk halk edebiyatının çok önemli değerlerinden biri;Seyrani’dir.

XIX. asra damgasını vuran,çağın bütün fikri, siyasi ve sosyal hayatını gözlemleyen,yorumlayan bir aşığımızdır.

Develi’de 1782 ‘de doğmuş ve 1873’lerde ölmüştür. Bir imam oğludur, çok çocuklu bir ailenin evladıdır. Onbeş , onaltı yaşlarında pirler elinden bade içerek aşıklığa başlamıştır.

Balkanlarda askerlik yapmış 1840’larda İstanbul’a gelmiş, altı yıl kadar burada kalmış,medrese tahsili yanında hakkaklığı da öğrenmiştir. Çeşitli aşıklarla atışmış, özellikle Tanzimat hareketinin olumsuzluklarını çok iyi gözlemlemiş ve bunları sert bir dille yorumlamıştır. Başta hükümdar Abdülmecid olmak üzere sadrazam, Şeyhülislam ,Kadılar Seyrani’nin hedefi olmuşlardır.

Sert,acımasız dilli olması ve alaycı anlatımı Seyrani’yi İstanbul’da yaşayamaz etmiştir. Can korkusuyla Haleb’e kaçırılmıştır. Üç yıl kadar sürgün hayatı yaşamıştır. Ailesine karşı duyduğu hasret dolu bozlakları,Haleb sürgün yıllarını anlatan koşmaları bu acı dolu günlerin adeta günlükleridir.

1844’lerde Develiye dönmüştür. Çileli ve yokluk içinde geçen bir ömürden sonra Develi’de 1873’lerde ölmüştür.

Seyrani’yi ve onun şiirlerini unutulmaktan kurtaran Develi’li öğretmen Ahmet Hazım ULUSOY dur. Sanihat-ı Seyrani adlı eser ilk olması bakımından önemlidir. Bu güne kadar altı yüz yirmi dörde yakın şiiri tesbit edilmiştir. Şiirlerinde ortaya çıkan kişiliği şöyle belirtilebilir: Seyrani açık anlatımlıdır. Çağını iyi okuyan ve değerlendiren biridir. Gözlemlerini açık,sade hür irade ile almış ve anlatmıştır. Ruh dünyası çok fırtınalıdır. İnsanları bir taraftan incitmemeye çalışan ve insan gönlünü bir Kabe’ye benzeten , insan gönlünü yıkmanın çok yanlış bir davranış biçimi olduğunu gösterirken; bir yandan da israfa yönelen,rüşvete bulaşan ,adaletten ayrılan yöneticilere olanca gücüyle yüklenir. Yalnızdır,karmaşık bir ruh hali yaşamaktadır.

Döğerler kah söğerler kah kovarlar kah severler kah

dizesinde kendisini de ,halini de ne güzel anlatır.

Zamanla “deli” ve “veli” sıfatları verilişleri hep bu ikilem içinde bulunmasındandır.

Bugün Seyrani’den, şiirleri yanında elimizde hakkaklığını gösteren üç kitabe, hattatlığını gösteren biri Everek Ulu Cami’de, biri Cafer efendi Cami’nde , dördü Havadan Baba türbesi içerisinde bulunan el yazıları mevcuttur.

Bugün hayatı ve sanatı hakkında en çok yazı yazılan , kitap çıkarılan, ders kitaplarına hakkıyla giren bir aşığımızdır Seyrani.

Aşık Edebiyatının her türünü başarıyla kullanmıştır. Dili sadedir. Tasavvufi konularda mecazlı anlatıma yer verir. Moral değerlerine son derece bağlıdır.

Bütün bunlara rağmen ; Seyrani’nin hayatı, kişiliği ve sanatı onca senpozyuma ve bildirilere rağmen acıdır bilimsel metotlarla ele alan bir eser ortaya çıkarılamamıştır. Bu konu gündemini koruyor.

Herhalde mesele anlaşılmıştır.

Post Views: 894