SEÇİME GİRERKEN

12 Haziran’da seçimlere gidiyoruz. Partiler kıran kırana bir yarışın içindeler.
Sloganlar, ortalığı inletiyor.Evleri, sivil kuruluşları, basını ve köyleri ziyaretler birbirini kovalıyor.
Bol vaadler, Eh ! Hafiften de olsa seçmene para dağıtımı, yiyecek yardımlarının yapıldığını duyuyoruz. Arabaların benzin paraları verildiği de aldığımız son duyumlar arasında.Yetmiyor, seçmenine: Siyasilerin “oy vermezseniz yapılanı da kaybedersiniz !” tehditvari sözleri ortalıkta dolaşmakta.İlk aklımızın erdiğinde seçimler sırasında da oy kazanmak uğruna bazı evlere gizli olarak, akşamları çuval çuval un ve sabun dağıtıldığını biliyoruz.Sonra da sabahleyin kahvehanelerde kimin evine ne gitti konuşulurdu.
Politikada bunlar kadar normal bir şey yok. Politikacı için en önemli şey oydur. Bu tür davranış biçimleri de oy kazanmada seçmenin nabzına göre tavırlardır. Keşke politikacı beyni ve düşüncelerinin büyüklüğü ile ortaya çıksa; seçmen de verdiği oyun değerini bilse ! Ama görünen o ki henüz bu seviyede değiliz. Politika bir rant aracı olduğu sürece ve seçmen de oyunun vebalini bilmediği sürece bu durum devam edeceğe benzemektedir.
Dileğimiz bütün bunlara rağmen, ülkemizde huzurlu bir seçimin olmasıdır.
Bu vesile bana Develi siyaset hayatında bazı şeyleri çağrıştırdı.Daha önce yine aynı sütunlarda dört beş yazı ile “Develi’de siyaset” başlığı ile bir denemede bulunmuştuk.Şimdi tam sırası diyerek elimdeki notlarla bu konuyu bir farklı biçimde ele almak istiyoruz:
Develi’de ilk kurulan parti:İttihat ve Terakki Partisi’dir.Kimler tarafından kurulmuştur,ilk kurucusu kimdir bilemiyoruz.Bu partiye tepki olarak Damat Ferit Paşa tarafından kurulan ikinci parti ise Hürriyet Ve İtilaf Fırkası( 1911 / 10.01.1919 )dir.Bu partinin Develi şubesinin ilk başkanının Paşazade Osman Bey’in olduğunu tahmin ediyoruz.Türk siyasi hayatında en uzun süre iktidarda kalan ( 1923-1950) Cumhuriyet Halk Partisi’dir.Bu parti’den Develi Osman Coşkun(1931-1935),Cengiz Nayman (1965-1969) da daha sonra da Hadi Erdoğan ile bu partinin devamı olan SHP’den Ertuğrul Gönenç Develi Belediye başkanı olarak seçilmişlerdir.
Demokrat Parti CHP’sine tepki olarak 1946 yılında doğmuştur.İlk kurucu başkanı da Mustafa Akdoğan’dır.1950 seçimlerinde Ebubekir Develioğlu Develi Belediye başkanı, M.Emin Develioğlu,Mehmet Özdemir ise milletvekili seçilmişlerdir.1954-1957 seçimlerinde yine M.Emin Develioğlu,Yaşar Nuri Deniz ve Ebubekir Develioğlu milletvekili olarak meclise girmişlerdir.Belediye başkanı ise Mehmet Gönenç seçilmiştir.Bu arada iki önemli gazete çıkarılmıştır: Develi’nin Sesi(1954)48 sayı,Yeni Develi (1955-57).Bu iki gazete sayesinde Develi aydınları da düşüncelerini anlatma imkânı bulmuşlardır.
1960 ihtilali olunca Mehmet Gönenç Belediye başkanlığından olmuş ve Ebubekir Develioğlu da Yassıada’da 3.5 yıl hapis yatmıştır. Daha sonra DP’nin bir devamı olarak AP (1961)’de kuruldu.Kurucu başkanı Ramazan Özçay’dır 1977 seçimlerinde tekrar E.Develioğlu Develi Belediye başkanı seçilmiştir. Garip bir tesadüf bu sefer de 12.Eylül 1980 darbesiyle belediye başkanlığı sona ermiştir.
1963- 1980 yılları arasında AP’inden Halim Aras milletvekili, Mehmet Özdemir, Enver Yolaç belediye başkanı ve Abdulhalim Aras da milletvekili seçilmişlerdir. 1973 yılı seçimlerinde MSP’den Cemal Cebeci milletvekili seçilmişlerdir.
Bu yıllar arasında 1965 yılında Durmuş Yavaş başkanlığında CKMP,1969 yılında Milli Nizam Partileri de kurulmuştu. Develi’de ayrıca bir de TİP kurulmuştu. Acaba bu partilerin kurucuları kimlerdi ? Bu mesele bilgi verecek veya bizi uyaracak kişileri beklemektedir.

1980 yılından sonra partiler kapatılmıştı..Ancak demokratik hayata geçtikten sonra Develi’de AP yerine DYP Mehmet Ünlütürk ,1983 yılında Şadi Kolay,2002 yılında Enes Yurtsever başkanlığında AKP teşkilatları kurumuştu.Dyp’den Salih Bozkurt,ANAP’tan Haluk Yalçın,MHP’den Ali Ağca belediye başkanları yine ANAP’tan Mustafa Şahin de milletvekili olmuşlardır.
Hemen unutmayalım ki özellikle Necmettin Erbakan başkanlığında kurulan değişik partilerin de şubeleri Develi’de açılmıştı. Bu partiler kimler tarafından kurulmuştur, tespit edemedik.Bunlar önemli bilgilerdir.Zira bu bilgiler yarın yazılacak Develi’de siyasi hayat tarihi için çok önemlidir.Nitekim RP adayları olarak Salih Kapusuz ile Menduh Kılıçaslan milletvekili olarak parlamentoya girmişlerdir.

Buraya kadar eksikliklerimize rağmen iyi kötü bilgilerimiz var.Esas bilgi eksikliği Develi’de seçimler sırasında insanlarımızın ve aktif siyasete soyunan insanlarımızın birbirine karşı tavırları ile gerek yerel seçimlerde gerekse ülke seçimlerinde vaatleri ve siyasi çalışmalarıdır.
Şunu iyi biliyoruz ki Mustafa Akdoğan DP’yi kurarken zamanın CHP’nin ileri gelenleri tarafından çok baskı altına alınmıştır. Bazen de vazgeçirmek için cazip teklifler sunmuşlardır. Hatta ısrarla DP’yi kurma aşamasında öldürülmeye bile çalışılmıştır. O zamanın demokrasi anlayışı böyleydi.
Develi’de asıl renkli günler yerel seçimlerde görülmüştür.Mesela bunlardan biri şöyle:Fenese tarafının oyları genelde CHP çoğunluktadır.Fakat ne zaman Yukarı Develi oyları gelince dem0okrat veya AP oyları galip gelirdi.Zamanın siyasileri olarak CHP denince aklıma
Mustafa-Mehmet Ganioğlu amcalar ile Dişçi İbrahim Amca gelir.Dişçi İbrahim Amca’nın muayenehanesi’ndeki İnönü resmi hala gözümün önündedir.Fenese’de Turan Köylüoğlu,Sıngerci Alaaddin Ağabey ile Cengiz Nayman,Cemil Yalçın,Cücünlü Kara Ali hemen aklımıza gelen önemli isimler.DP ve devamı AP denince Mustafa Akdoğan, ocak başkanı Ahmet Kahya, Hasan Mavi,Ramazan Özçay,Mehmet Ünlütürk,Mimdiğin Hamdi,Hacı Tarhan önemli isimler.Bir de babam Mehmet Özdamarlar.Söz konusu DP olduğu zaman şah damarı kabarırdı.Kaldı ki aktif bir politikacılığı yoktu da.Bunlar yanında kendilerini hatırladığım fakat isimlerini bilemediğim nice çilekeş insanlar da vardır.
AP döneminin Develi için en önemli olayı Orman Bölge İşletme Müdürlüğü’nün Develi’ye sözü verilmiş iken bir anda bu olaydan vaz geçip Yahyalı’ya verilmesiydi.Bu olay üzerine AP İlçe teşkilatı partinin kepengini kapatmış,levhasını indirmişti.Bu sert tavır üzerine Devlet Hastanesi,Kız Meslek Lisesi,Dispanser vb kuruluşlar bu tehdit üzerine Develi’ye bir yıl içerisinde yapılmıştı.
Belediye seçimlerinde kaybeden tarafın evinin etrafında teneke çalınmasını da biliyorum.Keşke Cengiz Nayman,Şadi Kolay,merhum Mehmet Ünlütürk ağabeyler hatıralarını yazabilselerdi,ne önemli bilgilerin sahibi olacaktık. M.Emin Develioğlu ile Hasan Mavi’nin milletvekilliği için,Mehmet Gönenç’in belediye başkanlığı yarışında önemli vaatleri ne kadar önemlidir.Hele DP’nin ekseriyetle seçimi kazanınca Oruzalı kadınların :Artık sırtımız gömlek,ağzımız şeker görecek,söylemleri ile CHP’nin seçimi kaybedince iki kafadar CHP’linin mizahi şiirleri ne kadar tatlıdır.
Sınırları çok geniş olan böyle bir konuda biz Develi siyaset dünyasında bir nostalji yaşatmak istedik.Görüldüğü gibi çok hızlı olaylar yaşıyoruz ki daha partilerimizin kurucularını dahi bilemiyoruz.Bu konuda sadece şair-yazar Nevzat Üstün’nün bazı hikayeleri dışında yazılı bir kaynak da yoktur.Dileğimiz bu konuda bilenlerin de yazabileceği bazı şeylerin ortaya çıkarılması için bu bilgilerimizin bir ışık olmasıdır.

Post Views: 1.743