DEVELİ’NİN İLK HANIM ÖĞRETMENLERİ

Değerli arkadaşım İnş.Müh.Erdal Akdoğan’a…
Develi’nin Eğitim tarihini “Develi Lisesi’nin Kuruluşunun 50. Yılı Anısına Develi Eğitim Tarihi, Develi-2007” adlı eserimizle ortaya çıkarmıştık.Yayınlandığı günden bugüne kadar bu çalışmamız gerek bilgi,gerek belge, gerekse fotoğraf bakımından bir hayli zenginleşti.İnşallah ikinci baskıda bunları da yayınlama imkânını buluruz.
Bu kitap çalışmamız sırasında aklıma gelmişti: Develi’de eğitime hizmet veren ilk kadın öğretmenlerimiz kimlerdir? Eğitimde kadın gücü Develi’ye nasıl girmiştir?Bu konu aklıma takılmış ve araştırmaya başlamıştım.Bu konuda karşıma çıkan zorluklar,okullarımızda düzenli bir arşivin tutulmaması veya tutulamaması,köyden kazaya göçün fazlalığı ve bu sebeple zaten yetersiz okulların fiziki yapısının arşiv konusunda yetersizliği,bir de bunlara 1975-1980 yılları arasındaki anarşinin okullara yansıyan disiplinsizlikleri ile okulların fiziki yapısının değiştirmeleridir.Elbette böyle hızlı bir değişime uğrayan kurumlarda arşivi korumak ta güçleşecekir.İşte bu sebeplerle belge bulmada zorluklar karşımıza her zaman çıkmaktadır.Nitekim bu çalışmada da böyle olmuştur.
O bakımdan ele alacağımız öğretmenlerimiz hakkında sağlam bilgi veremeyişimizin altında bunlar yatmaktadır. Bu konu sadece sahasında bir deneme olabilir.
Develi’de çağdaş anlayışla ilk defa İlkokul 1885 yılında Yukarı Develi’de Ahmet Develioğlu’nun konağında Kopçulu Mahalle Okulu adıyla açılmıştır. Şimdiki adı Merkez Selçuk İlköğretim Okulu’dur.
Everek’de ise önce 1884 yılında Rüştiye, 1885’de şimdilerde adı değiştirilen Dumlupınar İlk okulu,1911’lerde Zafer İlkokulu, Merkez Nümune Mektepleri,1923’de de İstiklal İlkokulu birbirini takip etmiştir. Yakın zamanlara kadar da şerefle Develi eğitimine hizmet vermişlerdir.Bunlardan Selçuk İlk okulu üçüncü sınıfa kadar öğretim vermiş bu okul öğrencileri 4. ve 5.sınıfı önce Merkez daha sonra da İstiklal İlk okulunda tamamlamışlardır. Bugün bunlardan Zafer ve Merkez okulları kapanmıştır. Bu okullar yanında yine rahmetle anacağımız Türkçü Kayseri Mutasarrıfı Muammer Bey tarafından 1911’de açılan Develi Kız Mektebi’dir.
İşte ilk kadın öğretmenler burada görev almışlardır. Bu okulun müdürü hüsn-i hat öğretmeni İbrahim Suphi Emekliöz’dür. Eskilerin deyimiyle muallim-i evvel olan bu hocamız yanında adı bilinen ilk hanım öğretmenler Develili Bıçakçıların Zekiye Hanım ve Mevhibe Deniz’dir.Her ikisi de 95 yaş üzerinde vefat etmiştir.Bunlardan Mevhibe Hanımla özelde bir sohbet yapmış ve hatıralarından çok faydalanmıştım.
Şu anda elimizdeki bilgilere göre Develi’den çıkan ilk öğretmen Zekiye Hanım’dır.Hayatı hakkında bilgimiz yoktur.Ankara’da vefat etmiştir.

Mevhibe Hanım da Develilidir.Babası bankacıdır.Kendisi Bursa Nilufer Okulu’ndan mezun olduğu sırada Bursa Yunanlılarca işgal edilince babası tarafından Denizli Öğretmen okulu’na gönderilmiş ve bir yıl sonra buradan mezun olduktan sonra mezun olduğu Develi Kız Mektebi’ne dikiş-nakış öğretmeni olarak atanmıştır. Fakat evliliği sebebiyle öğretmenliği kısa sürmüştür.
Develi eğitiminde Cumhuriyet’in ilanı ve sonrasında görev yapan değerli bir öğretmenimiz de Behice Çakıoğlu’dur.Merkez ilkokulu öğretmenlerindendir.Öyle zannediyorum ki Milli Mücadele Kahramanlarından Velittin Çakıoğlu’nun kızıdır. Develi Rüştiye Mektebi’nden mezundur. Küçük yaşlarda öğretmen olmuş ve Develi eğitiminde hizmet görmüştür.Doğum ve ölüm tarihlerini bilmiyoruz.Otoriter ve sosyal bir öğretmen olduğunu biliyoruz.
Develi’de düzenli bir tahsil görüp öğretmen olan ilklerden Fahriye Özen’dir.1923 yılında Develi’de doğmuştur.Babası Develi tüccarlarından M.Özen’dir.Bütün okulları iftiharla geçmiştir.Öğretmen Okulu mezunudur.Hafız Ahmetlerden Orman Mühendisi Osman Toker ile evlenmiş ve İstiklal İlkokulunda görev yapmıştır.
Develili bir başka hanım öğretmenimiz ise Nezihe Yücel’dir.1928 yılında Develi’de doğmuştur.Öğretmen okulu mezunudur.Develi Orta okulu öğretmenlerimizden Mustafa Kanelci ile evlenmiştir.Dumlupınar ve Merkez ilkokulu’nda görev yapmıştır.Bunlardan şaheste Hanım zamanın Develi kaymakamının eşidir.ki 1935-1940 yılları arasında görev yapmış olmalıdır.
Develi ilköğretim tarihinde başka yerlerden gelen hanım öğretmenlerimiz de görev yapmıştır.Genelde bu hoca hanımların çoğu Develi’de görev yapan memur eşleridir.Genelde çoğu merkezi bir okul olması dolayısıyla Merkez İlkokulu’nda görev yapmışlardır. Tespit edebildiğimiz kadarıyla bunlar:Şaziye Hanım,Kıymet Hanım ve Şaheste Hanım’dır.
Develi Orta Okulu 1933 yılında İkmal Ortaokulu olarak açılmış ve üç yıl kadar bu sıfatla eğitim ve öğretim vermiştir.İşte bu okulumuzda görev yapan ilk hanım öğretmenimiz Süreyya Beylerden Necla Özkan’dır.Develi’de 1925 yılında doğan bu hocanım Dikiş-nakış hocalığı yapmıştır.Halen kendisi Ankara’da yaşamakta ve sağdır.
Develi İkmal Mektebi’nde / Ortaokulu’nda ilk görev alan hanım öğretmenimiz ise İsparta’da 1910 yılında doğan Münevver Ateş’tir. Biçki-dikiş öğretmenidir. Uzun zaman da Develi’de hizmet yapmıştır.Bu hoca hanımın yanında biri daha var ki daha sonra Develi Ortaokulu müdürü şair-araştırmacı Haşim Nezihi Okay ile evlenen Fazıla Okay’dır.1916 yılında Gergük doğumlu olan Fazıla Hanım da dikiş-nakış hocalığı yapmıştır.
Görüldüğü gibi öğretmen yetiştiren okulların çok az olduğu bir dönemde bile aydın Develi ailelerinden öğretmen hanımlar çıkmışlardır. O günün özellikle Atatürk’ün aydınlattığı medeniyetin ufkunda yeni bir güneş gibi doğmuşlar ve onca fiziki eksikliklere rağmen nice gençlerimizi şevkle yetiştirmişlerdir.
Sadece bilgi bakımından değil, sosyal ve kültürel bakımdan da. Buraya almadığımız ama arşivimizdeki nice fotoğraflarda hem giyim ve kuşamlarıyla ve hem de bu verimli çalışmalarıyla örnek olmuşlardır.
Keşke hayatları ve eğitimdeki örnek çalışmalarını belgelerle verebilseydik. Ancak elimizdeki bilgiler bu kadar.Bizimkisi bir ahde vefa.
Bir farklı konu.Umulur ki bu konu kimilerince daha geniş bir araştırmayla ele alınır.