Develi’de Siyasi Hayatın Gelişimi-3

DEMOKRAT PARTİ (07.01.1946 – 27.05.1960) Demotrat Parti’nin ilk kurucusu ve ilk Genel Başkanı
1946 yılına yaklaşılırken çoğulcu demokrasiye geçilmenin zamanının geldiğini görmüştü.Milletlerarası ilişkiler de bunun zaruriyetini gösteriyordu.Ancak Cumhuriyet yeni idi.Lâiklikten vazgeçilebilinirdi.Türk diplomasisinde sapmalar olabilirdi.Ayrıca modern eğitim politikalarından taviz verilebilirdi.Yani çoğulcu demokrasiye geçiş bir risk taşıyabilirdi.Bütün bunlara rağmen CHP’ye de hem meclis içinden hem de alttan gelen tepkiler artıyordu. Asıl kırılma Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu görüşülürken ortaya çıktı. Tasarının 17. ve 21. maddeleri tartışılırken Celâl Bayar, Adnan Menderes, Refik Koraltan ve Emin Sazak sert eleştiriler dile getirdiler. Bu yasanın görüşüldüğü günlerde Celâl Bayar, Adnan Menderes, Fuad Köprülü ve Refik Koraltan, CHP Grubu’na Dörtlü Takrir adlı bir önerge verdiler. Önerge ülke ve parti yönetiminde özgürlükçü bir anlayış içeren düzenlemeler yapılmasını öngörüyordu. Ancak dörtlü Takrir reddedildi (12 Haziran 1945). Bunun üzerine, Menderes ve Köprülü o günkü Vatan Gazetesi’nde CHP iktidarına karşı o güne değin örneğine rastlanmayan sertlikte yazılar yazmaya başladılar. Sonuç olarak Menderes, Koraltan ve Köprülü partiden ihraç edildiler (Eylül 1945). Aynı gruptan olan Celâl Bayar ise önce milletvekilliğnden sonra da CHP’den istifa ettti. Celâl Bayar, 1 Aralık 1945’te parti kuracaklarını açıkladı. İnönü tarafından Çankaya Köşkü’ne çağrılan Celâl Bayar, dönüşü olmayan yola girilince yumuşak bir manevra ile Adnan Menderes, Refik Koraltan ile Prof.Dr.M.Fuat Köprülü bir araya gelerek Demokrat Parti’yi kurdular.Bu olay özellikle 2.Dünya Harbi dolayısıyla alınan sıkı kararlar,yol vb.halkı canından bezdiren vergiler, temel maddelerde uygulanan adaletsiz karneler, kıraldan daha kıral geçinen yöneticilerden bunalan halk bu partiye büyük ilgi gösterdiler. Aynı zamanda savaşın sonlarına doğru ülkede özellikle basın ve aydın çevrelerde, demokrasi arzusu artık yüksek sesle dillendirilir olmuştu.Halk arasındaki adı ise:Demirkırattır.
Demokrat Parti kurucularından Refik Koraltan parti kurulduktan altı ay sonra 20.06.1946’da Kayseri’ye geldi.Bazı kişilerle görüştükten sonra 23-24.Haziran.1946’da Demokrat Parti’nin kurucu heyeti belirlendi.İlk merkez ilçe başkanı Osman Kavuncu’dur.İlk il başkanı ise Ali Rıza Kılıçkale’dir.

İl teşkilatı kurulduktan sonra Develili aydın ve namuslu insanlar bu partinin Develi ilçe teşkilatını kurmak istediler.Fakat bu sefer yerel ve Kayseri CHP yöneticilerinden DP’nin kurulmaması konusunda büyük baskıyla karşılaştılar.Bütün bu baskılara rağmen Mustafa Akdoğan (1914- 1955 ) partinin ilk müteşebbisi ve kurucusudur.Ölünceye kadar da parti idare kurulunda görev almıştır.Partinin ilçe teşkilatını 06.07.1946’da kurmuşlardır.Demokrat Parti’nin İlk İlçe İdare Kurulu Başkanı ise Ebubekir Develioğlu’dur.05.01.1949’a gelindiğinde başkan Emin Develioğlu’dur.Görülüyor ki DP’yi kuranlar genelde Hürriyet ve İtilâf Partisi ile Fethi Okyar’ın kurduğu çok kısa süreli olan Serbest Cumhuriyet Fırkası geleneğine bağlı kişilerdir.
Partinin genel dünya görüşü:Liberal,demokrat ve sağ olarak özetlenebilir.
Partinin genel macerasını ise şöyle özetleyebiliriz:
A.Muhalefet Dönemi (1946 – 1950)
1946 seçimlerine girerken aşağı yukarı DP bütün teşkilatlarını kurmuş durumdadır.Seçimlerin sonunda CHP:395,DP: % 13 oy alarak 66 milletvekili çıkarabilmiştir.Bu sonuç,bu seçimlerin gerçek sonucu değildir.Zira bu seçimde hiçbir demokratın kabul edemeyeceği , meşhur “Açık oy, gizli sayım” uygulanmıştır ki bu çok garip bir durumdur.Bu seçimde Develi’den milletvekili çıkmamıştır.Buna Develi DP İlçe Teşkilatı’nın tavrı ne olmuştur, nasıl davranmışlardır,bilemiyoruz.Her zaman olduğu gibi bu konuda bizleri tatmin eden bir bilgi, bir hatırat gelmemektedir. Daha sonraki seçimler hakkında az da olsa Nevzat Üstün’ün Çıplak adlı hikâye kitabında bazı bilgilere rastlıyoruz.Özellikle köylerdeki siyaset çekişmeleri hakkında ama Develi merkezinde bu konuda kişiler susmaktadır.Biraz da eski yaraları kaşımak niyetinde olmadıkları için !Partinin kendini göstermesi 1950’den sonradır.B.İktidar Dönemi(1950-1960)a.14.05.1950 Seçimleri
DP”nin ölümsüz lideri Adnan Menderes
14.05.1950’de yapılan seçimler Türkiye’de 27 yıllık tek parti devrini sona erdirdi.1923 yılından beri ülkeyi tek başına yöneten CHP’si iktidarını halk oyuyla DP’ye devretti. Seçim sonuçlarına göre DP %52.7 oy alarak 408 milletvekilliği kazanmıştı.CHP %39.4 ile 69 milletvekili ile temsil edilme hakkı kazandı. Millet Partisi 1, bağımsızlar 9 milletvekiline sahip oldular.Atatürk’ten sonra 11,5 yıldır cumhurbaşkanlığı görevinde bulunan İsmet İnönü artık ana muhalefet lideriydi.
22 Mayıs 1950 günü TBMM açıldı.Refik Koraltan meclis başkanlığına seçildi. Ardından yapılan cumhurbaşkanlığı oylamasında DP Genel Başkanı, İzmir milletvekili Celâl Bayar 453 milletvekilinin katıldığı oylamada 387 oy alarak Türkiye Cumhuriyeti’nin üçüncü cumhurbaşkanı seçildi.Hükümeti kurmakla DP Aydın Milletvekili Adnan Menderes görevlendirildi.Aynı gün Menderes kendisinin ilk, cumhuriyet’in 19.hükümetini kurdu.2 Haziran’da güvenoyu aldı.9 Haziran 1950’de DP Genel İdare Kurulu Adnan Menderes’i genel başkanlığa seçti.Dünyada belki çok nadir görülen bir olay böylece gerçekleşmişti.
Develi’de de bu seçimler çok renkli ve heyacanlı geçmiş olmalı ki iki milletvekili çıkarmıştır:Emin Develioğlu,Mehmet Özdemir.
Belediye seçimlerinde ise Ebubekir Develioğlu Develi Belediye Başkanı olmuştur.İlk asvalt ve mahalle çeşmelerinin dışında Erciyes sularından faydalanarak halkın faydasına musluklu çeşmelerin yapılması,Yukarı Develi’ye bazı imar faaliyetleri, ısnat duvarı gibi çalışmalar dikkati çeken çalışmalarıdır.
b.02.05.1954 Seçimleri
Muhalefetteki CHP,1950-1954 yılları arasında özellikle ekonomik anlamda DP icraatlarına eleştiriler getirdi. Ancak ortaya çözüm olarakkabul edilebilecek bir öneri de sunamadı.Bu koşullar altında gidilen 2 Mayıs 1954 seçimlerinde Demokrat Parti gücünü iyice arttırdı.DP 5.1 milyon oy alarak,Türkiye Cumhuriyeti Genel Seçimleri tarihinde (bugüne kadar) kırılamamış bir oy rekoru kırdı.Bu oy miktarı toplam oyların %57,5’luk kısmı demekti.DP 502 milletvekilliği kazandı.3.1 milyon (%35,2) oy alan CHP sadece 31 milletvekili kazanabildi.
Develi’den bu seçimde üç milletvekili çıktı:Emin Develioğlu,Osman Nuri Deniz ve Hakkı Kurmel.
Siyaset süreklilik isteyen, asla yorulmaya tahammülü olmayan ve daima kazanma hırsında olanların arenasıdır.Böyle ezici bir seçim hezimetine uğrayan CHP’sinin bu demokratik olguya hoşgörüyle bakması zor olsa gerekir.İkinci iktidar döneminde (1954-57), iktidar ile muhalefet arası gerginleşti. Ekonomide olumsuz gelişmeler görüldü. İktidar baskılarını daha da arttırdı.Parti içindeki anlaşmazlıklar partinin bölünmesine ve 20 Aralık 1955’te Hürriyet Partisi’nin kurulmasına yol açtı.
Not:Değerli okurlarımız!Ben bu yazımızı biliyorsunuz,Yücel Gönenç kardeşime ithaf ettim. Niçin?Çünkü particiliğin ızdırabını en iyi bilen bir aile çocuğuydu da ondan.Benimkisi bir vefa örneği. Bu yazıyı hazırladığımızdan ve kendisine ithaf ettiğimizden haberi bile yoktu.Fakat gelen telefonlardan gördüm ki ortalık “Kel Ali’nin bağını geçmiş.” Vay! nasıl ithaf edilirmiş.Bal gibi edilir. İnsanımız ne zaman büyük düşünecek, edeb ya hû.