DEVELİ`DE BİR KARAMANLI ŞEMŞEDDİN MAHMUT

Arşivimi karıştırırken Develi yöneticileri ve önemli adamlar hakkında yaşadıkları yüzyıllara göre derleyip not aldığım bir çalışmam dikkatimi çekti.
Belki üzerlerinde başka araştırmacılar da durur diye bu şahsiyetleri burada sıralamak istiyorum ki yeni arşiv çalışmaları sırasında yeni isimler de eklenebilir.
13.Asır:
Harzemli,Seyyid-i İmameddin Mahmut (..?-1452) Seyyid-i Şerif Rıfai, Göçer Arslan Nasrullah,Göçer ailesinden Siva Sitti Hatun.
14.Asır:Şeyh Alaaddin Oğlu Şeyh Ümmi, Emir İbrahim bin Emir Ali, Şemseddin Mahmut, Ağaçerili Şeyh İbrahim
15.Asır: Emir Ömer ibn Ebubekir, Emir Ebubekir bin Ali Elna Devle
16.Asır:Seyyit Ağa, İsmail Ağa, Seyit Mahmut Ağa, Emin Ahmet
17.Asır: Celali Gürcü Nebi
18.Asır: Develizade Seyit Mustafa, İbrahim Ağa, Emin Ağa, El-Hac Osman Ağa, Hatem Ağa.
19.Asır:Derviş Ağa (?-1821), Seyit Ahmet Ağa (?-1821),Halit Ağa, Halil Ağa, Hacı Hüsrev (?-1864),Emin Ağa (?-1865), Hatem Ağa
Develi kültür tarihinde önemli bir yeri olan şahsiyetlerden kimileri gelişen siyasi olaylar kimileri de tarikatlar yoluyla Develi’de kutup olan şahsiyetler dolayısıyla dışarıdan Develi’ye gelerek ya burada ölmüşler veya burayı yurt edinmişlerdir.
Bu konuda büyük bir emekle hazırladığımız “Develi Uleması “ adlı makalemizde bu konuda ilk bilgileri derli toplu vermeye çalışmıştık. İşte önemli mana erlerinden biri de Derviş Şemseddin Mahmut’tur.
Hediyyetü’l-Arifin adlı eserde tam adı Derviş Şemseddin Mahmut bin Ahmet bin Zahireddin Larendi’dir.Geçmiş Yüzyılların Karaman Büyükleri ve Şairleri ,byy-Karaman.adlı eserinde bu konuda kitabın yazarı D.Ali Coşar şu bilgileri veriyor:”İlim kollarının hepsinden de nasibini almak için İstanbul’a gitmiş ve büyük din bilginlerinden ve mutasavvıflarından dersler alarak emeline ulaşabilmiş bir bilgindir.”
Bu bilginin şu sahalarda eserleri olduğu da biliniyor ve ele aldığı konular üzerinde Coşar şu bilgileri veriyor:”İslam hukuku esasları ve incelikleri üzerinde kitaplar yazmış aynı zamanda nazım kuralları dair bir kitap, 2.Farsça’dan tercüme Ayasofya Kilisesi üzerine bir tarihi eser, 3.İrşadi’l Ulu’l el-bab ila Marifetü’s Sevap.”
Yazar bu bilgileri verdikten sonra bilgin hakkında şu önemli bir ayrıntı bilgiyi de aktarıyor:”Altıncı hissi de çok kuvvetli olan bu şeyhin,kendi yaşantı çağlardan 300 sene sonralardan itibaren,gelecekteki dünya olayları ve insanlar arasında kötülüklerin çoğalacağı hakkında 48 dizelik “İstihraç-name / Önsezi” sini belirtmektedir.
Doğum yılını tespit edemeyen yazar, 1324 yılında öldüğünü fakat nerede öldüğünü belirtemiyor.
Görüldüğü gibi bu bilginimiz hakkında bilgiler sınırlıdır.Gerek hayatı ve gerekse eserlerinin tam adı hakkında daha çok uğraşılacağı ortadadır.Bizim ise bu bilgilere ekleyeceklerimiz molacaktır.
Yıllar önce Havadan Köyü’ndeki “Şeyh İbrahim Külliyesi” üzerinde Seyrânî’nin yazdığı kitabeler üzerinde incelemelerde bulunduğumuz sırada Derviş Şemseddin Mahmut’un beyaz bir mermer üzerine hak edilmiş ayak ucu kitabesinin türbe içerisinde bir kenara atılmış olduğunu görmüş, okumuş, not almış ve doktora tezimde kullanmıştım
.Mezartaşı kitabesinde elde ettiğimiz bilgilere göre adı: Şemseddin Mahmut bin Aziz er-Rıfai’dir.Yukardaki bilgi ile birleştirdiğimizde esas adı Rıfai tarikatına mensup Derviş Şemseddin Mahmud”dur.
Derviş de onun tarikata. mensubiyetini gösteren bir sıfattır.Unutmayalım ki meşhur Şeyh Ümmi ve Seyyid-i Şerifde bir Rıfai şeyhleridir.
Bunlar aslında 13.Asırda bir esnaf teşkilatını kuran olan Ahi Evren’e bağlı kişilerdir.Ahiler ile Mevleviler arasında ki amansız çekişmede ve Ahi Evren’in Kırşehir’de idamından sonra tenha yerlere çekilen şahsiyetler olduğu düşünülmelidir.
Şemseddin Mahmut’un babası Ahmet onun da sıfatı Aziz’dir.
Dedesi de Zahireddin’dir.Larendi Larendeli demektir ki Karaman İli’nin eski adıdır.Develi de Osmanlılara kadar Karaman Beyliğine bağlı bir nahiye idi.
Ölüm yeri ise görüldüğü gibi Develi’ye bağlı Havadan Köyü’nde bulunan Şeyh İbrahim Külliyesi içerisindeki türbe içerisindedir. Daha yakın bir zamanda restorasyonu yapılan bu türbenin içerisinde üç mezar ortaya çıkmıştır.
Bunlardan ortadaki Horasani kavuklu olan Şeyh İbrahim, solundaki Şemseddin Mahmut.Peki , sağındaki mezarda kim yatmaktadır? İşte yeni bir araştırma konusu
Manzum İstihraç-namesi’nden bir kısmı:
Çün aşr ve elif haddine payan olacaktır
Her ca gazab ve şiddet-i deyyan olacaktır
Sükkan-ı bahir ber mütezezzil ola cümle
Pencah ile penç o deme burhan olacaktır
Nesnas sıfatında hem nas içre şitaban
Şer’i ehline galib gele örf ehli demişler
Irz ehli vakarın sıye noksan olacaktır
……
Yazıcıya yazılsa ger ola kara yazı
Amali anın hüccete unvan olacaktır
Kadri ulemadır nizam-ı din-i hasende
Cem camı gibi hamidi devran olacaktır
Sultan-ı cihan kadr-i tüvan ,can-ı cihanın
Ayan gözüne kühül safahan olacaktır.
Açıklanmasına yardımcı kelimeler:aşr:On, hadd:,Sınır,payan olmak:Sınırsız, ca:Mahal,yer, deyyan:Hesba çeken Allah,sükkan:oturanlar, mütezezzil:Rezil olan ,nesnas:Maymun, sıye:Korumak,tüvan:Güç