DEVELİ BASINI ÜZERİNE NOTLAR

Bu sütunlarda “Develi Basın Tarihi” üzerine bir yazı kaleme almıştım. Bu güne kadar hiç te olumlu veya olumsuz bir eleştiri almadım.Bizi bu konuda mutlu eden olay,bir vefa örneği olarak dost yazar Hakan Bayraktar bu yazımızı aynı konuyu alan bir yazısına kaynak göstermesidir.Yıllardır matbaa ve gazetecilikten ekmek yiyen bir dostun bu vefası için teşekkür ediyorum.
Kayseri’de basın tarihi için temel kitap ve basıldığı andan bugüne kadar hala kaynak olma özelliğini koruyan Ali Rıza Önder’in “Kayseri Basın Tarihi,1910-1960,Ankara 1973” adlı eserdir. Aradan bir elli yıl daha geçmesine rağmen bu eser tamamlanamadı.Bu eserden bir çok yönden faydalanırım.Ayrıca Kayseri İl Halk Kütüphanesi ile Hakimiyet Gazetesi arşivleri yanında bazı özel arşivlerden de faydalanmaktayım.İşte buralarda zaman zaman araştırmalarımda Develi’yi ilgilendiren bir çok fakat bugün unutulmuş olan önemli olayları tarihlendirme imkanını bulduk.Ayrıca dikkat çekmeyen ancak erken dönemlerde düşüncelerini okurlarıyla paylaşan, eli kalem tutan yeni Develili yazarlara da rastladık.Bunların yazılarını “Develi Kaynakçası “adı altında yayınlamayı düşündüğümüz çalışmamıza almaya devam ediyoruz.İşte Ali Rıza Önder’in kitabını bir kere daha gözden geçirince Develili aydınlardan bazılarının Kayseri’de de gazetecilik yaptıklarını ve burada yayınlanan gazetelere de yazılar yazdıklarını gördük.O zaman Develi Basın Tarihi’ne yeniden dönmenin ihtiyacını duyduk.Elde ettiğimiz bilgiler şüphesiz konunun zenginleşmesine fayda sağlayacaktır.
Kayseri’de çıkan ilk Türk gazetesi 1910 yılında çıkan Erciyes gazetesidir. İşte bu gazetede Zile’li Zihni adlı birinin yazısı gözükmektedir. Kimliği hakkında bir bilgi sahibi olamadık. O dönemde aynı gazetede yazı yazanlardan bir de Kurmay Albay Zihni adlı biri vardır ki Zihni bu Zihni olmalıdır! Bu gazeteye en büyük destek veren Kayseri Lisesi öğretmenleri ve öğrencileridir. O zaman Zihni bu lisede okuyan bir zeki Zileli öğrencidir.Ancak bizim kanaatimiz Kurmay Albay olan zat andığımız kişi olması akla daha yatkındır.

Takittin Ayata Develi’nin şöhretli ailelerinden biri de “Rejiler” ailesidir.Yine aynı aileden olan ve bu sütunlarda hayatını anlattığımız Takittin Ayata(1890-1937) da bu konuda önemlidir.Öğretmen menşelidir ve savaşlara yedek subay olarak katılmış bir gazi münevverdir.Bir aralık da vekaleten Kayseri Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bakmıştır.İşte Kayseri’de bulunduğu sıralarda basın dünyasında da adını duyurmuştur.
Kayseri’de çıkmış olan Misak(1923-1925) ile Kayseri(1925-1952) gazetelerinde sorumlu müdür ve yazar olarak çalışmıştır. Misak’ın sahibi yaman bir İttihat ve Terakkici ve dolayısıyla Türkçü olan Gözübüyükzade Sabit Bey’dir.Bu gazete koleksiyonlarına ulaşamadığımız için Ayata’nın hangi konulara el attığını ve kaleminin gücünü bilemiyoruz.
1924 yılına gelindiğinde Dr.Abdullah Cevdet’in çıkardığı “İçtihat adlı dergide A.Hazım Ulusoy ‘un yazılarını görüyoruz Bunlar daha ziyade yazarın “Sanihat-ı Seyrânî” adlı eserini tamamlamaya çalışırken elde ettiği bilgilerden bazılarıdır.Acaba başka konularda yazıları,başka İstanbul dergi ve gazetelerinde yayınlandığına ,bugüne kadar rastlamıyoruz.
Develi’ye ait ilk kitap yazan Türk şahsiyet Osman Coşkun’dur.Osman Coşkun Develi’de özel kütüphanesine sahip bir münevverdir.Zamanın Mülkiye Mektebi son sınıfta iken 1.Dünya savaşına katılmış ve son olarak ta Haçın Zaferi’nin(Saimbeyli) milis komutanlarındandır.Haçın’ın Cumhuriyet döneminin de ilk kaymakamıdır.Develi’nin ilk milletvekilidir.
Böyle birikim sahibi bir şahsiyet elbette düşüncelerini de insanlarla paylaşacaktır.Nitekim Develi’de yayınlanan Develi Postası(1954-1954) ki 30 sayı sürmüştür,burada yazarlar arasındadır.Ancak bu gazetenin koleksiyonunu da inceleyemediğimiz için hangi konuları ele almıştır bilemiyoruz.
Develi’de basın hayatına ilgi veya basının gücü 1946’da başlayan çoğulcu demokrasi ile artmıştır. İşte bu konuda bir şahsiyet de Hazine Avukatı İbrahim Mavioğlu’dur. Kayseri’de ilk sayısı 23.04.1949’da çıkan ve yedi sayı çıkan günlük çıkan Volkan Gazetesi’nin sahibi ve yazı işleri müdürü olan İbrahim Mavioğlu’dur. Ayrıca bu gazetede Dr.Rıza Develioğlu da yazı yazmıştır.Mavioğlu aynı zamanda Develi’de çıkan Develi Postası’nın (1954-1954) da yazarlarındandır.
Bizler Mehmet Gönenç(1920-1966)’i hep politik yönü ve belediye başkanlığı ile tanırız.Ayrıca son derece şık ve kibarlığı ile..Araştırmalarımız sırasında ayrıca da basınla ilgilendiğini görüyoruz.Öyle zannediyorum ki Hatay ve son olarak Kayseri Lisesi’nde bir dönem okurken bundan etkilenmiş olmalıdır.
Önce Kayseri’de çıkan Hakimiyet Gazetesi’nde yazılarına rastlamıştık. Bir taraftan bu gazetede yazılar kaleme alırken aynı zamanda Kayseri’de çıkan Yeni Kayseri Gazetesi (1952-1960)’nin ilk sayılarında aynı gazetenin yazı işleri müdürlüğünü de yapmıştır.Mutlaka burada da yazılar yazmıştır.Üç yazısını incelediğimiz Gönenç’in siyasi ve Develi’yi ilgilendiren sosyal konulara eğildiği görülmüştür.

Mehmet Özdemir siyasi çalışmalarının yanında eli kalem tutan ve Milli Mücadele’de Develi, Ankara 1973, adlı kitabı ile tanınır.Halbuki bu kitabı kaleme almadan önce Kayseri’de yayınlanan Hakimiyet Gazetesi’nde ta 1951’lerde köylüleri uyaran yazılar yanında sosyal yazılar da yazmıştır.Bu yazılar yanında Adana’da çıkan gazetelerde de Adana’nın kurtuluşu olan 5.Ocak tarihinde çıkan özel sayılarda da özellikle babasının Haçın Harbindeki kahramanlıklarını el alan yazılar da yazdığını biliyorum.

Sonuç olarak gazete koleksiyonları karıştırıldıkça adı bilinen ve bilinmeyen Develili daha nice yazarlara da rastlayabileceğiz.
Tıpkı Batmanda çıkan Batman Postası adlı gazetedeki, Ferik Mahmut Nedim’in Adana Gazeteciler Cemiyeti Başkanı olduğu sırada Adana gazetelerinde yazdığı yazılar gibi…
Demek ki daha çok çalışmak gerekecek.

Not: Değerli anne dostumuz ve Ali,Nevzat, Necdet Dokumacı ve kız kardeşleri dostlarımızın annesi Naciye Dokumacı Hakk’ın rahmetine kavuşmuştur.Merhumeye Allah’tan rahmet; ailesine ve sevenlerine de baş sağlığı diliyoruz.

Post Views: 1.544