KERATA NEDİR?

Mustafa ÇEKEMOĞLU

Yeni bir dil öğrenirken çoğunlukla karşılaşılan problem, o dilin sözcüklerini öğrenmek ve anlamlarına tam olarak hâkim olmaktır. Dilimizdeki sözcükler zaman zaman bölgesel ve sosyo-ekonomik faktörlere bağlı olarak anlamsal, kullanım alanlarına bağlı olarak da farklılık göstermektedir.

Pek çok dilde, bir sözcüğün birden fazla anlamda kullanıldığı durumlar yaygındır. Kerata, dilimizde genellikle araçları veya eşyaları nitelendirmek için kullanılan bir kelime olarak bilinir. Kerata, kullanımı genellikle olumsuz veya alaycı anlamda olan bir sözcüktür. Bu anlam çeşitliliği kafa karışıklığına yol açabilmektedir. Bu bağlamda anlamı araştırılan kelimelerden bir tanesi olan Keratadır. Halen günümüzde de kullanılan Kerata ne demektir.

Kerata kelimesinin kökeni Rumca dilidir. Dilimize Yunancadan geçmiş olan kerata kelimesinin sözlük anlamı boynuzdur. Antik Yunan döneminde ayakkabılar boynuzdan yapıldığı için bu ismi almıştır. Kerata, Yunanca kérato “boynuz” sözcüğünden alıntıdır.

Kerata kelimesinin TDK sözlüğüne göre üç farklı anlamı vardır.

Birinci anlamı: karısı tarafından aldatılan erkek anlamındadır. Yunancada “şeytan”, “karısı tarafından aldatılan” ve hatta ”karısını satan” gibi ağır anlamları bulunmaktadır. Argo sözcük olan “Aldatmak” anlamında kullandığımız “boynuzlamak”, boynuzlu” kelimesi de boynuz manasına gelen keratadan gelmektedir. Cinsel aşırılığın olduğu pek çok yerde rastladığımız boynuz, din ve mitolojide de önemli bir sembol olarak kullanılmaktadır.

İkinci anlamı; Günlük hayatta sıklıkla kullanılan ayakkabı çekeceğine verilen bir isimdir. Ayakkabıların eğilmek zorunda kalmadan daha rahat ve daha hızlı bir şekilde giyilmesini sağlayan gereçlere kerata denilmektedir. Kerata, ayakkabı ile topuk arasına sokularak ayağın ayakkabıya kolay girmesini sağlayan, maden, boynuz veya plastik maddeden yapılmış alettir. Bu sayede ayakkabıları giymek veya çıkarmak daha az efor gerektiren bir hale gelmektedir.

Kerata kullanırken, ayakkabıya zarar vermemek için dikkatli olunmalıdır. Ayakkabıyı keratanın içine yerleştirirken, ayakkabının tabanına veya üst kısmına zarar vermeyecek şekilde yerleştirilmesi gerekir. Ayakkabıyı çekerken, keratanın sapına veya koluna aşırı kuvvet uygulamaktan kaçınılmalıdır. Keratanın malzemesine ve boyutuna bağlı olarak, ayakkabının çekilmesi için farklı miktarda kuvvet gerekebilir.

Üçüncü anlamı; Küçüklere sevgi ile söylenen bir sitem sözüdür. Anadolu’da çocukları severken büyükler tarafından kullanılan bir sözcüktür. Sevginin haricinde, kızgınlık, sitem içeren çocuğa hitap şekli olarak da ifade edilmektedir. Kızdığımız zaman ,”bak sen şu kerataya” veya “Vay kerata vay” gibi sitem içeren ifadeleri halen güncel hayatımızda da kullanmaya devam ediyoruz.
Genelde küçük erkek çocuklarının yaptığı şirinlikler ya da söylediği bilgece sözler karşısında “seni gidi kerata” benzeri bir ifade ile çocuğa duyulan sempatinin beyan edilmesine dair bir söylemdir.

Keratanın bu anlamlarının haricinde başka anlamları da bulunmaktadır. Kerata; Güney Anadolu bölgesinde toprak işlemek için kullanılan bir aletin adıdır. Özellikle mısır ekiminde kullanılan bir tarım aletidir. Elverişsiz arazilerde tarım yapmak için traktör yerine kullanılan bir araca da kerata denilmektedir.

Keratanın kullanımı olumsuz veya alaycı olduğu için, bu kelimeyi kullanırken başkalarının duygularına dikkat etmek önemlidir.