İlmu kâl

Abdullah ALTINSOY

İlmu kâl lügatte dil lisanı demektir.
Hâl lisanı ise beden lisanı demektir. İkisi bir arada zikredilir. Bununla beraber, genellikle hâl dili kâl dilinden daha kıymetlidir.
Söz söyleme sanatının etkisi halede yansımalıdır.
Kal dilimizin hal dilimizle uyum içerisinde olması gerekmektedir. Kâl lisanı ve hâl lisanın bir araya gelmesi ile söylenen söz ne kıymetlidir.
Hem kâl’de var hem hâl’de
Fuzuli demişki;
Aşk imiş her ne var âlemde İlm bir kıyl u kâl imiş ancak” (Dünyadaki her şey aşktan ibaretmiş.
Aşkın yanında ilim, sadece dedikodu etmekmiş.)

Mahfi derki;

Aşık odur bilmez kendi halini
Muhabbete verir kisbu karını
Seyreylerse birde nazlı yarini
Verirde serini candan olurmuş

Aşıklık yolu hem kâldır hemde hal
İkisinden birin verir ise al
Muhabbet meclisinde her daim kal
Aşığın zarıda bundan olurmuş

Aşığa sorma halini der, nicedir
Kulun gönlü sırat gibi incedir
Kırma gönül o gönül ne yücedir
Kırar ise aşık hardan olurmuş

Görmez isen sende noksan olanı.
Bulur isen sende yeksan olanı.
Derdi verip sende derman olanı.
Mahfi’nin yarası yardan olurmuş.