DÜNYA TÜRK KAHVESİ GÜNÜ

Mustafa ÇEKEMOĞLU

Atasözlerine bile konu olan kültürümüzün değişmez bir parçası olan Türk Kahvesi, pürüzsüz köpüğü ve eşsiz kokusuyla birçok kimsenin en sevdiği içeceklerin başında gelmektedir.
ABD’nin Washington Belediye Başkanı Muriel Bowser, 5 Aralık tarihini, “Dünya Türk Kahvesi Günü” olarak ilan ettiklerini açıklamıştır. Bowser’in bu ilanının ardından, Türk kahvesinin tanıtımı ve kültürler arası bağların güçlendirilmesi amacını güden, merkezi Amerika’da bulunan “Turkish Coffee Lady Vakfı’nın” girişimi yatmaktadır.
Türkiye’de en çok içilen içeceklerin başında gelen Türk Kahvesi, gerek lezzeti gerekse geleneği ile dikkatleri çekmektedir. UNESCO’nun Türk Kahvesini “İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası” olarak tanımladığı gün olan 5 Aralık tarihini, 2020 yılı itibariyle ”Dünya Türk Kahvesi Günü” olarak kutlamaktadır.
Türk kahvesi, dünyanın en ince öğütülmüş ve içinde telveyle servis edilen tek kahvedir. Orijini, Arabica dediğimiz türdendir. Birinci özellik kavurma, ikinci özellik öğütme, üçüncüsü de geleneksel olarak cezveyle ateş üzerinde pişirilmesidir. Kendine özgü pişirme tekniği ve sunumuyla eşsiz bir tada sahip olan Türk Kahvesinin UNESCO tarafından tesciliyle dünyaya açılımı başlamıştır.
Kahvenin kökeni Arap yarımadası olarak bilinmektedir. İlk bilgiler 10.yy’da bir Arap Doktor Rhazes’e uzansa da kullanımı MS 575’nci yıllara dayanmaktadır. Bazı araştırmacılara göre kahve adının kahvenin üretim beşiği olan Güneybatı Etiyopya’nın Kaffa şehriyle ilgisinden geldiği tahmin edilmektedir. Farklı düşüncelere göre ise Arapçada şarap anlamına gelen kahva zamanla kahveye dönüşmüştür. Kahve, Yemen’den Mekke ve Medine’ye oradan 15.yy. sonunda seyyahlar vasıtasıyla İran, Mısır, Türkiye ve oradan Avrupa ülkelerine yayılmıştır.
Kahvenin Osmanlı İmparatorluğu’na gelişi konusunda iki rivayet vardır. Birincisine göre, 1543 yılında Yemen Valisi Özdemir Paşanın, lezzetine hayran kaldığı kahveyi İstanbul’a getirdiği ve onun sayesinde sarayın kahveyle tanıştığı belirtilmektedir. İkincisi ise 1554 yılında Suriyeli iki girişimci tarafından İstanbul’a getirilmesiydi. Türkler tarafından bulunan yepyeni hazırlama metodu sayesinde kahve, güğüm ve cezvelerde pişirilerek “Türk Kahvesi” adını almıştır.
İngilizlerdeki çay saati geleneği gibi, Türk kahvesinin içilmesi hususunda da bir zaman kavramı oluşmuştur. Genellikle sabah ve öğlen öğünleri arasında Türk kahvesi içilmektedir. Günlük hayatımızda Türk kahvesi, arkadaş sohbetlerine refakat etmekte, işlerin azaldığı saatlerde yorgunluğu almaktadır. Kız isteme meclislerinin vazgeçilmezi olup, köpüksüz olması hoş karşılanmaz. İslami olarak uygun bulunmasa da gelecek hakkında açıklamalarda bulunmak için kahve falına bakma toplumumuzda hayli yaygındır. En önemli ifadeyle, kırk yıllık hatırı olan “Türk Kahvesi” birçok sebeple hayatımızın içerisinde yer almıştır.
Telvesi ile birlikte pişirilmesi şüphesiz ki Türk kahvesinin antioksidan kapasitesini artırmaktadır. Yapılan çalışmalar günde 1-3 fincan içilen Türk kahvesinin birçok kanser türünden koruyucu olduğuna işaret etmektedir. Sabah saatlerinde içilen bir fincan şekersiz Türk Kahvesi, zihinsel fonksiyonları destekleyerek yoğunlaşma (konsantrasyon) kabiliyetini ve ezber gücünü artırmaktadır. Kakao oranı yüksek bir çikolata ile birlikte tüketildiğinde ise bu yeteneği daha çok artırdığına işaret edilmektedir.
Ayrıca sağlık açısından da Türk kahvesinin yanında su içmek önemlidir. Böbrek taşlarının %75’i oksalattan (Birçok bitkide bulunan organik bir asittir.) oluşmaktadır. Birçok besinin yanı sıra kahvenin içerisinde de oksalat bulunmaktadır. Kahvenin yanında ikram edilen su kahveyle içildiğinde oksalatın atılmasında yardımcı olmaktadır.
Kahve, Türk kültürünün ayrılmaz parçasıdır. Aslında acısı, ortası, bol köpüklüsü pek fark etmiyor. Misafirlikte, kız istemede ikram edilmekte, sohbetlerin de vazgeçilmezi durumundadır. Hazırlanış ve sunuş biçimiyle dünya üzerindeki tüm kahvelerden farklıdır.
Günün her anına uygun, yorgunluk alan, mutlu eden, her yudumu ayrı bir lezzet olan mis gibi Türk kahvesi, tek başına bile mutlu etmeye yetse de kahvenin yanına iyi giden lokum, çikolata, pişmaniye, kurabiye, badem ezmesi, makaron, hurma gibi tatlıları da yanında eksik etmeyin. Şimdiden afiyet olsun.