DÜNYA STANDARTLAR GÜNÜ

Mustafa ÇEKEMOĞLU

Standart kelimesi, günlük hayatta vatandaşların sıklıkla kullandığı kelimelerden bir tanesidir. (Standart dil, çifte standart, hayat standardı, yaşam standardı gibi). Standart kelimesi Fransızcadan Türkçemize geçmiştir.
Dünyada yaşanan teknolojik gelişmelerin üretim ve tüketim yapılarını yeniden şekillendirmesi ve rekabet ortamı ürünlerde kaliteyi ön plana çıkarılması amacıyla uluslararası standartların getirilmesini zorunlu kılmıştır.
Standart, belli bir tipe göre yapılmış veya ayrılmış, belirli ölçülere, yasaya, kullanıma uygun olan bir ürün veya hizmetin üretilmeye başlandığı ilk andan itibaren söz konusu olan kurallardır. Standartlar temel olarak üretimin yeri değişmiş olsa bile, ürünlerin aynı kalite ve standartlarda olmasını sağlamaktır.
Standart deyince akla ilk gelen kurum “Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı’dır (ISO)”. ISO, evrensel standart ilkeleri oluşturan bir organizasyondur. İşletmelere ve şirketlere belge vererek denetleme ve kontrol sürecini gerçekleştirmektedir.
14 Ekim 1946 tarihinde Londra’da 25 ülkeden 65 temsilci bir araya gelerek, dünya standardizasyon çalışmalarını yönlendirecek uluslararası bir örgütün kurulmasına karar vermiştir. Böylece, “Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı (ISO)” kurulmuş ve ISO, 1947 yılında çalışmalarına başlamıştır.
Ürünler ile ilgili standartlar çok eski tarihlere dayanmaktadır. İlk ortaya çıkan ürün ile ilgili standartlar, ölçüm standartlarıdır. Bu standartlar, mal ve hizmet için fiziksel ölçüm temelinde yayınlanmıştır.
Tarihte ilk bilinen yazılı standart, “Kanunname-i İhtisab-ı Bursa”, Osmanlı Padişahı Sultan II. Bayezid (Beyazıt) Han tarafından 1502 yılında ferman olarak yayınlanmıştır. Bu belgede kalite, boyut, ambalaj gibi konularda standartlar belirlenmiştir, narh ve ceza hükümlerine de yer verilmiştir.
Ülkemizde standardizasyon çalışmaları 1930 yılında başlamış, 1936’da “Standardizasyon Dairesi”, 1954 yılında da “Türk Standartları Enstitüsü (TSE)” kurulmuştur. 18 Aralık 1960 tarihinde yürürlüğe giren bir yasa ile TSE yeniden oluşturulmuştur. 16 Mayıs 1985 tarihli 3205 sayılı yasa ile TSE Kurumu bugünkü yapısına kavuşturulmuştur.
Dönemin TSE Başkanı Faruk Sunter’in, 1968 yılında ISO Genel Kuruluna sunduğu teklifle 14 Ekim tarihinin Dünya Standartlar Günü olmasını talep etmiş ve tüm dünyada kutlanmasını sağlamıştır. Her yıl Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı (ISO), Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC) ve Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) ortak yayınladıkları mesajla “14 Ekim Dünya Standartlar Gününü” kutlamaktadır.
Farklı alanlarda da standartlar düzenlenebilmektedir. Örneğin; Ekonomi, Sağlık, Güvenlik, Eğitim, Enerji, Spor gibi farklı yerlerde standartlar ile karşılaşırız. Her bir alanda geçerli olan standartların amacı, toplumu her zaman daha iyiye doğru yönlendirmektedir.Dünya Standartlar Günü, üretim ve tüketimin tüketici hakları ve üretim koşulları bakımından öneminin anlatılmak istendiği bir gündür. İnsanlar hayatlarına devam edebilmek için sürekli tüketmek zorundadır. Bu tüketimin doğru düzgün ve sağlıklı gerçekleşmesi için standartlar belirlenmiştir. İnsan sağlığını öncelediği standartlar sayesinde üretim ve tüketimde insanlık değerleri korunmaya çalışılmıştır. Üretimdeki ve tüketimdeki standartlar sayesinde, üretici ve tüketici hakları korunmakta, insan sağlığı koruma altına alınmakta ve üretimde kalite ön plana çıkarılmaktadır.
Bu düşüncelerle standartların öneminin anlaşılmasına, standardizasyon bilincinin ülkemizde ve tüm dünyada yaygınlaşmasına hizmet eden
14 Ekim Dünya Standartlar Günü’nü kutluyorum.