DÜNYA RADYOLOJİ GÜNÜ

Mustafa ÇEKEMOĞLU

Radyoloji; X ışınları ve diğer görüntüleme yöntemlerinin tıpta tanı ve tedavi amacıyla kullanılmasıdır. Alman fizikçi Prof. Dr. Wilhelm Conrad Roetgen’in, 8 Kasım 1895 tarihinde keşfettiği X-ışınlarını insanlığın hizmetine sunmasıyla radyoloji kavramı ortaya çıkmıştır. Prof. Dr. Wilhelm Conrad Roetgen, Würzburg Üniversitesinde çalışan bir profesördür. 1901 yılında Nobel ödülünü almıştır.
2012 yılından beri bütün dünyada ve ülkemizde, bu büyük keşfin yapıldığı gün olan,
8 Kasım günü “Dünya Radyoloji Günü” olarak çeşitli etkinlikle kutlanmaktadır. Sağlık hizmetlerinin devamlılığında radyolojinin önemine ve radyasyon güvenliğine dikkat çekmek amaçlanmaktadır. Ayrıca, bu özel günde, hastaların tanı ve tedavisinde önemli bir rol oynayan ve en önemlisi, radyografik görüntüleme ve tedavi konusunda kamuoyunun bilinçlendirilmesidir. Radyasyonun gereken minimum düzeyde tutulmasını sağlamak, dolasıyla hasta bakımının kalitesini artırmaktır. Sağlık hizmetlerinin devamlılığında radyolojinin önemine ve radyasyon güvenliğine dikkat çekmek amaçlanmaktadır.
Profesör Röntgen, yaptığı çalışmalar sonucunda mat yüzeyden geçebilen yeni bir ışın tespit etti. Bu ışına adını bilinmeyen anlamında “X Işınları” koydu. Daha sonraları bu ışın “Röntgen ışınları” olarak anılmaya başlandı. Tarihteki ilk tıbbi X ışını radyografisini de (Röntgen filmi) yine bu deneyleri sırasında gerçekleştirdi ve 28 Aralık 1895 tarihinde bu önemli keşfini resmi olarak duyurdu.
Ülkemizde ilk röntgen uygulamalarını Osmanlı İmparatorluğu’nda tıbbi anlamda ilk kez uygulayan kişi Dr. Esad Feyzi Beydir. 1970’li yıllardan sonra görüntüleme yöntemlerinde çok hızlı gelişmeler ile ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme klinik kullanıma girmiştir.
Havaalanı güvenliğinden büyük fabrikalara, yerel hastanelerden tıbbi laboratuvarlara kadar dünyaya bakışımızı X- ışınları kadar değiştiren bir şey olmamıştır.
Radyoloji, X- ışınlarının ve diğer yüksek enerjili radyasyonun bilimsel kullanımıdır. Derinin altını, organları ve objeleri görmemizi sağlar. Kamu güvenliği için halkı tarayarak bizleri tehlikelere karşı uyarır. Yeni yapılan materyallere bakar, potansiyel tasarım hatalarını araştırmakla kalmaz. Doktorların hastalıkları ve yaraları tespit edip tedavi etmelerini sağlayarak her yıl sayısız hayat kurtarır. Radyoloji, tıpta hastalıkların tanı ve tedavisinde kullanılan önemli bir uzmanlık dalıdır.
Tanı ve tedavi amacıyla kullanılan yöntemlerden bazıları, ultrason, bilgisayarlı tomografi (CT), manyetik rezonans görüntüleme (MR), nükleer tıp yöntemleri, pozitron emisyon tomografi (PET), mamografi, floroskopi ve X-ışını kullanan diğer bazı yöntemler olarak sıralanabilir. X- ışınlarının radyasyon yoluyla, tümör ve kanser tedavisinde başarılı olduğunu bile kanıtlamaktadır.
Radyoloji, Direkt grafi, Mamografi, Bilgisayarlı Tomografi, Ultrasonografi, Manyetik Rezonans Görüntüleme, Anjiyografi ve hibrit görüntülemeler ile baştan ayağa bütün doku ve organların görüntülenmesindeki tanısal rolünün yanı sıra girişimsel radyoloji ile sadece tanıda değil tedavide de önemli bir yer kaplamaktadır. Radyologlar ve radyoloji teknisyenleri günümüz sağlık sektöründe vazgeçilmez aktörleridir.
Günümüzde artık tıbbi görüntüleme yöntemlerinin temeli X-ışınları olsa da artık, ses dalgaları kullanarak ultrason, manyetik alan ile manyetik rezonans görüntüleme de gelişmiştir.
Gelişen teknoloji ile birlikte tıbbi ışınlamalarda kullanılan radyasyon oranlarında her ne kadar düşme olsa da hasta ve çalışan sağlığı açısından radyasyonun stokastik (değişken) etkilerini yok saymak mümkün değildir. Bu kapsamında Radyasyon Güvenliği konusunda toplumun tüm bireylerinin bilgilendirilmesi büyük önem arz etmektedir.