DÜNYA KAVUN GÜNÜ

Mustafa ÇEKEMOĞLU

Kavun, kabakgillerden sürüngen gövdeli bir bitki türü olup, bu bitkinin iri meyvesidir. Olgunlaşmamış hali de meyve olarak tüketilir ve bu haldeki meyvesine de kelek denilmektedir. Bir yıllık otsu bir bitkidir. Sürüngen gövdesi metrelerce uzayabilmektedir.

Hem lezzetli hem sulu hem de ferahlatıcı, yaz aylarının en favori meyvelerinden birisi olan kavun, dünyada o kadar çok seviliyor ki bu yüzden 9 Ağustos günü, “Dünya Kavun Günü” olarak ilan edilmiştir.

Yaz aylarının vazgeçilmez meyvesi olan kavun, gerek lezzetiyle gerek kendisine has kokusuyla adeta herkesin çok sevdiği meyve haline gelmiştir. Sağlık açısından da oldukça faydalı olan kavun, lezzetiyle damak çatlatmakta, bağışıklık sistemini ve hastalıklara karşı savunmayı desteklemektedir.

Türüne ve çeşidine göre kalın kabuklu, iri meyvesinin içi etli, sulu ve bol çekirdeklidir. Anayurdu, Orta Asya, İran ve Anadolu’dur. Türkiye’de yetişen başlıca türleri, Topatan, Hasanbey, Van kavunu, Altınbaş, Kızılırmak, Ankara kavunu, Kırkağaç (Manisa), Konya Çumra kavunu olmakla birlikte pek çok yerli yabancı hibrit çeşitleri de bulunmaktadır.

Kavunlar, besin açısından zengin, ancak tüylü küf ve antraknoz’a karşı hassas olan, iyi drenajlı, ılık, iyi döllenmiş toprağı sevmektedir. 100 gramlık porsiyon başına kavun, 34 kalori sağlamaktadır. Kavunun %90’ı su, %9’u karbonhidrat olup, protein ve yağın her biri %1’den azdır.

Dünya Gıda ve Tarım Örgütü’nden alınan bilgilere göre; Dünyada en çok kavun üreten ülke 479 bin hektar alanla 13,5 milyon ton kapasitesiyle Çin tarafından yapılmaktadır. İran ve Türkiye, Çin’den sonra en fazla kavun üretimi yapan ülkeler arasındadır. Türkiye’de 81 bin 700 hektar alanda 1.8 milyon ton kavun üretimi ile bu kapsamda dünyada 2. sırada yer almaktadır. Kavun üretiminde sırasıyla, 1-Çin, 2-Türkiye, 3-İran, 4-Hindistan, 5-Kazakistan, 6-Amerika, 7-Mısır, 8- İspanya, 9-Guatemala, 10-İtalya’dır.
Türkiye’de kavun hemen hemen her bölgede üretilmekte olup, bölgelere göre yetiştirme sistemleri ve çeşitler değişiklik göstermektedir.
Türkiye‘de kavun üretiminin yaklaşık yüzde 50’si Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinde yapılmaktadır. Marmara’da yüzde 5, Doğu Anadolu’da yüzde 4 ve Karadeniz’de yüzde 1 üretim yapılmakta olup, diğer bölgelere göre üretim daha azdır. Ülkemizde üretimin çoğunluğu yüzde 85 açıkta tarla tarımı şeklinde yapılmaktadır.

Sıcak havayı sevdiği için yaz aylarında yetiştirilen ve lif içeriği zengin olan kavun, bağırsak hareketlerini düzenlemede önemlidir. Yüksek su içeriği de yine lif içeriği gibi bağırsaklara iyi gelmektedir. Kabızlık gibi sorunları olan kişileri oldukça mutlu etmektedir.

A, C, B1, B2, B5 vitaminleri ile potasyum, sodyum, kalsiyum, magnezyum, fosfat açısından zengindir. Ayrıca fitokimyasallar da (Bitkilerde bulunan besleyici olmayan kimyasallar) içermektedir. Likopen ve beta-karoten gibi bitkisel besinler bulunmaktadır.
Bu özelliği ile kavun, vücudun bağışıklık sistemini destekler ve hastalıklara karşı savunma gücünü artırmaktadır.
Sindirimi kolay olduğu için kavun faydalı bir meyvedir. Kavunun sağlığa en büyük faydası vitaminleridir. Kanseri önleyici özelliği bulunan kavun sık rastlanan kalp ve damar hastalıklarına da iyi gelmektedir. Kavun A vitamini içeriği sayesinde göz sağlığını desteklemekte ve bağışıklığı güçlendirmektedir. Ayrıca strese de iyi gelmektedir. Kırmızı kan hücrelerini uyararak bağışıklık sistemini artırmaktadır.

Kavun, sigarayı bırakmaya yardımcı olmaktadır. Kavundaki besinler ve bileşenleri vücuttaki nikotin eksikliğini gidermektedir. Vücut nikotin eksikliğini hissettiği anda insanı sigara içmeye yöneltmektedir. Böyle bir durumda sigara içmek yerine kavun tüketilmelidir. Bir de sigara A vitamini eksikliğine yol açmaktadır. A vitamini eksikliğini de kavun tüketerek sağlayabilirsiniz. Kavun, ayrıca egzama ve saç dökülmelerine karşı da faydalıdır. Saç çıkmasını ve uzamasına da yardımcı olmaktadır.
Her besinde olduğu gibi kavun tüketiminde de aşırıya kaçmamalıdır. Kavunu günde bir porsiyon yani 150 gram olacak şekilde tüketmek gerekmektedir. Kavun özellikle spor yapanların, egzersiz öncesinde gönül rahatlığıyla yiyebileceği bir meyvedir.