DÜNYA KAPLUMBAĞA GÜNÜ

Mustafa ÇEKEMOĞLU

Kaplumbağalar, yaklaşık 220 milyon yıldır dünyada varlıklarını sürdüren en eski sürüngen canlı gruplarından biridir. Yeryüzünün her yerinde hemen hemen her türlü iklimde yaşarlar. Onlar doğal yaşam alanlarımızın önemli bir parçasıdır ve korunmaları gerekmektedir.

Her yıl 23 Mayıs’ta kutlanan “Dünya Kaplumbağa Günü” dünya genelindeki tüm kaplumbağa türlerine dikkat çekmek, onların ve yaşam alanlarının korunması için farkındalık oluşturmaktır. Dünya Kaplumbağa Günü ile yeryüzünde bulunan yaklaşık 300 kaplumbağa türünün korunması ve yaşam alanlarının sürdürülebilirliği konusunda farkındalık yaratmak amaçlanmaktadır. Kaplumbağaların korunması için atılacak adımların önemini vurgulamak ve insanların bu konuda daha duyarlı olmalarını sağlamaktır.

Soyu tükenmekte olan kaplumbağaların yaşam koşullarını iyileştirmek amacıyla kutlanan Dünya Kaplumbağa Günü, ilk kez 2000 yılında Amerikan Kaplumbağa Koruma Merkezi tarafından düzenlenen etkinlikle kutlanmıştır.

Evrendeki en eski canlılardan biri olan kaplumbağa, özellikle evini kendi sırtında taşıması ve çok uzun ömürlü bir hayvan olması sebebiyle Türk inancında uğurlu ve kutsal sayılmış, devletin gücünü, koruyuculuğunu, ölümsüzlüğü, bilgeliği, mutluluğu, sabrı, azmi, istikrarı, sonsuzluğu vs. gibi birçok konuyu simgelemiştir.

Dünya üzerinde tespit edilmiş 300 çeşit kaplumbağa vardır. Bu türlerden ülkemizde sadece 8 tanesi yaşamaktadır. Kaplumbağalar sürüngenler sınıfından olup, çok sert ve kemiksi bir kabuk içinde yaşamaktadır. Tehlike anında baş, bacak ve kuyruklarını içeri çekmektedir. Başları vücutlarına oranla çok küçük, ağızları da bir kuşun gagasına benzemektedir. Gagaları bir bıçak kadar keskindir. Gözleri çukurda ve kapaklıdır.

Kaplumbağalar hem etçil hem de otçul hayvanlar olarak bilinmektedir. Kurtlar, küçük yumuşakçalar, cırcır böceği, çekirge benzeri hayvan türleri ve küçük balık çeşitlerini oldukça severler. Deri Sırtlı Deniz Kaplumbağası, dünyadaki en büyük sürüngenlerden birisidir. Boyu 3 metreye yaklaşabilmekte ve 900 kg ağırlığa ulaşabilmektedir. Karada yaşayan kaplumbağalar, su bölgesinde yaşayanlara göre daha uzun ömürlüdür. Karada yaşayanlar, 40 ile 200 yıl arasında yaşayabilmektedir. Suda yaşayan kaplumbağalar ise 30 yıla kadar hayatlarına devam edebilmektedir.

Kaplumbağaların yavaş yürümesi, genellikle doğalarındaki bir özellikten kaynaklanmaktadır. Yavaş hareket etmeleri, doğal düşmanlardan korunmalarına ve avlarını daha iyi takip etmelerine yardımcı olmaktadır. Ayrıca kaplumbağaların yavaş metabolizmaları, enerji tasarrufu yapmalarına ve uzun ömürlerini sürdürmelerine katkı sağlamaktadır.

Su kaplumbağalarının kış uykusuna yatma ihtiyaçları sıcaklık düşüşüyle doğru orantılıdır.
Doğada yaşayan su kaplumbağaları Ekim ya da Kasım ayından Mart ya da Nisan ayına kadar uyurlar. Bu uyku bildiğimiz uykudan farklıdır.

Geçmişi 110 milyon yıl öncesine uzanan deniz kaplumbağalarının türleri, tüm koruma çalışmalarına karşın artan çevresel kirlilik nedeniyle hala tehlike altındadır. Ülkemizdeki deniz kaplumbağası caretta carettalar da aynı tehlike içerisindedir.

Yumurtalarını bırakmaya hazır olduklarında, suda yaşayan kaplumbağalar bile yuvalarını yaşam alanlarının yakınında bulunan kumu veya toprağı kazıyarak yumurtalarını buraya bırakırlar.
Kaplumbağalar besleyici bir tip değildir.
Hiçbir kaplumbağa yavrularını büyütmek için etrafta dolaşmazlar. Yavru kaplumbağalar yumurtadan çıktığında kendi başınadır.
Bu yavruların inanılmaz bir yön bulma duyguları bulunmaktadır.