DÜNYA HİPERTANSİYON GÜNÜ

Mustafa ÇEKEMOĞLU

Hipertansiyon, günümüzün en büyük sağlık sorunlarından birisi olup, rutin sağlık kontrollerinde teşhis edilmektedir.
Hipertansiyon, kalpten vücuda taşınan kanın atardamar duvarlarına uyguladığı kuvvetin, kalp hastalığı gibi sağlık sorunlarına neden olabilecek kadar yüksek olduğu yaygın bir tıbbi duruma verilen bir isimdir. Hipertansiyon aynı zamanda “yüksek tansiyon” adıyla da bilinir. Kalp ne kadar çok kan pompalarsa ve atardamarlar ne kadar dar olursa bireyin tansiyon değeri o kadar yüksek olur.
Erişkin bir kişinin kan basıncının 140/90 mm Hg’nin üzerinde olmasına yüksek tansiyon veya hipertansiyon tanısı konulur. İlerleyen yaşla birlikte hipertansiyon riski artar.
Beslenme sürecinde fazla tuz ve sodyum alınması vücudun tuttuğu sıvı miktarını, dolayısıyla tansiyonu artırır. Benzer şekilde diyette potasyumun az olması da sorun yaratır. Potasyum, hücrelerdeki sodyum miktarını dengelemeye yardımcı olur. Potasyum azlığı, kanda çok fazla sodyum birikmesine neden olabilir.
Dünya Hipertansiyon Günü, yüksek kan basıncı sonucunda oluşan ve yine önlenebilir hastalıklar olan felç, kalp damar ve böbrek hastalıklarına dikkat çekmek ve halkı korunma, tanı ve tedavi konusunda bilgilendirmek, toplumsal farkındalık yaratmak amacıyla son on dört yıldır 17 Mayıs’ta “Dünya Hipertansiyon Günü” kutlanmaktadır.
Kan basıncının yüksek olduğunun belirlenebilmesi için belli aralıklarla ölçtürülmesi gereklidir. Hekim kontrolünde yapılacak takip ve tetkiklerle tanı konulur. En belirgin yüksek tansiyon belirtileri; halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı, göğüs ağrısı, burun kanaması, görmede bozukluk, kulaklarda çınlama, yürüme ve merdiven çıkmada zorlanma şeklindedir.
Hipertansiyon hastasında kan basıncının evde takibi önemlidir. Uygun koşullarda, uygun cihazlarla, her iki koldan yapılan ölçümler kıymetlidir.
Çoğunlukla yüksek kan basıncı olarak bilinen hipertansiyon, kan basıncının yükseldiği kronik (Süregen) bir hastalıktır. Kan basıncı yüksek olan kişilerin çoğu, yıllarca bunun farkında olmayabilirler. Yüksek tansiyonun birden fazla nedeni olabilir. Bu nedenler kalıtım, cinsiyet, şeker hastalığı, şişmanlık, sigara ve alkol kullanımı, stres, yetersiz fiziksel aktivite, aşırı tuz kullanımı, sağlıksız beslenme alışkanlıkları ve yaşlılıktır.
Yetişkin ve hasta bireylerde görüldüğü gibi çocuklarda da yüksek tansiyon görülebilir. Çocuklarda yüksek tansiyonun birçok nedenleri olabilir. Üç yaşından itibaren tüm muayenelerinde çocukların tansiyonun ölçülmesinde fayda olduğu belirtilmektedir.
Uzmanlar, tütün ve alkol kullanılmaması, sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, tuz tüketiminin azaltılması, fazla kilo veya şişmanlık varsa kilo verilmesi yüksek tansiyonun kontrol altına alınması için yeterli olabileceğini belirtmektedirler. Ayrıca uzmanlar hastaların, fizik aktiveleri düzenli yapmalarını (yürüyüş, yüzme gibi), ilaçlarını önerilen dozda ve sürede aksatmadan kullanmalarını, düzenli muayene ve tetkiklerle hastalığın takibine önem vermelerini, tansiyonunu düzenli izlemeli veya izlenmesini sağlamaları konularda tavsiyelerde de bulunmaktadırlar.
Tüm dünyada, 1,5 milyar yüksek kan basıncı ya da hipertansiyonu olan hasta bulunmaktadır. Her yıl 9.4 milyon insan bu nedenle hayatını kaybetmektedir. Hipertansiyon, dünya geleninde tek başına inme, kalp krizi, böbrek hastalıkları ve diyabete neden olan en büyük ölüm sebebidir.
Türkiye’de ise nüfusun % 33’ü, diğer bir ifadeyle 16 milyon erişkin, hipertansiyondan etkilenmektedir. Hipertansiyon sıklığı erişkin erkeklerde % 36, kadınlarda ise % 49’dur. Yaklaşık 5 milyon erkekte ve 7 milyon kadında hipertansiyon bulunduğu tahmin edilmektedir. Halen tedavi alan her üç erkekten ve dört kadından birinin kan basıncı kontrol altında tutulabilmektedir.
Unutulmamalıdır ki hipertansiyon tedavisi ömür boyudur. Tedavide kullanılan ilaçlarla kan basıncı normal sınırlara düşer, ancak tedavi kesilirse kan basıncı yine eski değerlerine ulaşacaktır. Bu nedenle tedaviye ara verilmemeli, en az yılda bir kez doktor kontrolüne gidilmelidir.