ARAŞTIRMA GEREĞİ DUYMADIĞIMIZ BAZI ŞEYLER -1

Mustafa ÇEKEMOĞLU

İnsanlar her zaman bilinmezi merak etmişlerdir. Kimisi aşk hayatını, kimisi okul hayatını, kimisi ise iş hayatını kimisi de isimlerini sık sık sorguladığı, ancak nereden geldiğini araştırma duymadığı bazı nesneler veya kavramları merak etmişlerdir. Hayattaki bazı şeyleri çevrenizdeki diğer insanlardan farklı düşünerek bazen araştırma ihtiyacı duyabilirsiniz. Ancak zaman günlük hayatta kullandığımız veya arada duyup neden bu isimin verildiğine dair anlam veremediğimiz söylemle mevcuttur. İşte bu söylemlerle ilgili yaptığım araştırmalardan bazılarını sizlerle paylaşmak istedim.

DEVECİ ARMUDU :

Meyveciliğe özel ilgisi olan Samsunlu girişimci Lütfü Deveci tarafından Gebze yakınlarında yine kendi adları ile anılan çiftliklerinde ürettikleri ülkenin ilk deneysel meyvesidir.

Avcılığa meraklı olan Lütfü Deveci, 1960 yılında bulduğu bir armut ağacından aşı kalemleri alarak bunları İtalyan ve Fransız armutlarına aşılama yapmıştır. Üç yıl sonra ağırlığı bir buçuk kiloyu bulan armutlar elde etmiştir. Onlara “Deveci Armudu” adını vermiştir.
Deveci Armudu, görüntüsü iriliği ve lezzeti ile tüm diğer armut çeşitlerinden farklı olup, oldukça lezzetli bir meyvedir. Şeklinin biçimsiz ve alttan basık olmasına karşın tat olarak armut çeşitleri arasında en lezzetli ve şekerli olanıdır. Sert ve uzun süre dayanıklı bir armuttur.
Günümüzde Deveci Armudu, Bursa-Gürsu ilçesinin Ağa köyünde yoğun bir şekilde yetiştirilerek coğrafi marka olarak tescillenmiştir. Ağa köyünde bugüne kadar rastlanan en iri Deveci Armudu, 2 kilo 867 gram olarak literatüre girmiştir. Bol lifli bir meyve olan armut, mide ve dolaşım sistemi için oldukça etkilidir. Armut C vitamini kaynağı, lif potasyum deposu olup, vücuttaki su dengesini korumaktadır.

KOT PANTOLON :

Blue jeans olarak adlandırılan kot pantolonlar, kadın ve erkekleri pantolon konusunda buluşturan ilk ürün olmuştur. Dünyanın ilk kot pantolonu 1850’de Bavyera’dan Amerika’ya göç eden Alman göçmeni olan Levi Strauss ile terzi Jacob Davis’in ortak çalışmasının bir ürünüdür.
Strauss, tesadüfen tanıştığı madencinin pantolonunun madende çalışırken çabuk yıpranmasından şikâyet etmesi üzerine, kalın kumaştan dayanıklı bir pantolon üretme fikri ile Fransız pamuklu kumaşından pantolon dikerek üretime başlamıştır. Lekeleri göstermemesi için lacivert renkte dikilen bu jeans pantolonlar büyük ilgi görmüştür.
Strauss, Fransa’dan gelen mavi renkte ve dayanıklı, pamuklu kumaşa Jacob Davis’in bulduğu dikiş stili ile bakır perçinle tutturulan yan ceplerini ekleyince ilk blucin pantolon ortaya çıkmıştır. Blue jeans’ler, bir süre sonra Avrupa’da da üretilmeye başlamıştır.
Kot sözcüğünün Türkçeye yerleşmesinin asıl nedeni, bu ismin Türkiye’de blucini (kot pantolon) üreten ilk kişinin soyadından geliyor olmasıdır. 1940 yıllarının sonunda Fransa’dayken işçi ve köylüye giydirecek ucuz ve dayanıklı malzeme arayışına giren Muhteşem Kot adlı girişimcinin dikkatini blucin pantolon çekmiştir. Sağlamlığına ve dikim tarzına hayran kalan Muhteşem Kot, bu kumaşı Türkiye’de üretmeye karar verir. Türkiye’ye döndüğünde bu kumaşı üretmeyi başarır. Atölyesinde günde 200 adet kot üretimi seviyesine kadar ulaşır.
Bu kumaş, o dönem özellikle köylüler ve işçiler tarafından çok tutulur. Pantolon, 1960 yılında KOT adı ile markalaşır ve dilimize Kot Pantolon olarak yerleşir. Ancak 1980’li yıllarda (Özal dönemi) yıllara gelindiğinde serbest piyasa ekonomisiyle kapılar açılır. Yabancı markaların yerli piyasaya girmesiyle o günlere kadar birinci sırada yer alan kot marka blucin artık ikinci sınıf olmuştur.

Hem şık, hem rahat olması sebebiyle 7’den 70’e herkesin giydiği kotlara ilgi, zaman içinde hiç azalmamıştır. Hatta daha da artmış ve sadece çeşitli renklerde pantolon olarak değil ceket, gömlek, etek ve hatta çanta olarak dolaplarımıza birçok şekliyle girmeyi başarmıştır.