AHİLİK KÜLTÜRÜ HAFTASI

Mustafa ÇEKEMOĞLU

Ahilik, Anadolu Selçuklu Devleti’nin son dönemleriyle Osmanlı Devleti’nin kuruluş dönemi arasında güçlenen esnaf örgütüdür. Ahi sözcüğünün, cömert, eli açık, yiğit anlamındaki “akı” söz­cüğünden geldiği, daha sonraları “akı”nın “kardeşim” anlamın­daki “ahi”ye dönüştüğü kabul edilmektedir.
Ahilik, 13. yüzyılda yaşayan Ahi Evran (Evren) adlı kişinin, Orta Asya’dan Anadolu’ya göç eden, esnaf ve zanaatkârları bir araya toplayarak örgütlemesidir. Ayrıca ahilik, ticaretin, sanatın ve mesleğin insan onuru, güzel ahlak, hoşgörü, bilgi ve dayanışmanın sanat ile birleşmesi ve dürüstlükle pekiştirilmesidir.
Ahilik kurumunun kurucusu olan ve “Ahi Evran” ismiyle ünlenen Sheykh Nasreddin Ebul Hakayik Mahmud Bin Ahmed El-Hoyi, 1169 yılında İran’ın Hoy kentinde doğmuştur. İlk eğitimini Yeseviliğin yaygın olduğu Azerbaycan’da almıştır. Ona göre Ahiliğe girenlerin mutlaka bir sanat sahibi olması gerekmektedir. 1205 yılında Anadolu’ya gelmiş ve Kayseri’ye yerleşerek debbağlık (deri tabaklama) sanatını sürdürmüştür.
Ahi Evran, Anadolu halkının ekonomik durumunu iyileştirmek ve meslek sahibi olmaları için çalışmalar yapmıştır. İşe dericilikle başlayıp önce derici esnafını örgütlemiş, güzel ahlakı ve adaletli davranışı ile çevresinden saygı ve sevgi kazanmıştır. Kurduğu Ahi­lik örgütünde “Ahi Babası” unvanını almıştır.
Ahi Evran, Ahi­liği, yüzyıllarca bütün esnaf ve sanatkârlara yön veren, onların iş­leyişini düzenleyen, daha sonra da Yeniçeri Ocağının kuruluşun­da önemli bir rol oynayıp devlet adamlarının bile Ahiliğe girmeyi şeref saydıkları bir esnaf ve sanatkâr kuruluşu durumuna getirmiş­tir. 32 çeşit esnaf ve sanatkârın lideri olan Türk filozof Ahi Evran, 1 Nisan 1261 tarihinde, Kırşehir’de ölmüştür.
“Ahilik Kültürü Haftası”, 02.07 1988 tarihinde hazırlanan ve 19860 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren yönetmelikle resmi bir nitelik kazanmıştır. Belirlenen iller tarafından Ekim ayının 2. pazartesi gününden başlayarak bir hafta süren etkinliklerle kutlanmaktadır.
Ahilik, kurulduğu dönemlerdeki sosyo -ekonomik ve tarihî güçlüklerin oluşturduğu bir Türk esnaf örgütüdür. Ahilik örgütü, çevresiyle ve toplumla ilişkilerini düzeyli tutmuş ve üretici-tüketici haklarını en iyi bir biçimde düzenlemeyi amaç edinmiştir. Bu ör­gütün çalışma düzeni, zama­nın toplum düzenine ve gereklerine uyarlanabilmiş, daha sonra­ları kurulan belediye örgütlerinde verilen hizmetler ve hizmetlerin denetiminde örnek oluşturmuştur. Özellikle, satılan ürünlerin fiyatlandırılması ve etiketlendirilmesinde bir standart ortaya koymuş­tur. Ahilik sayesinde, Osmanlılarda düşük kalite mal ve hizmet üreten esnafa değişik cezalar uygulanmıştır. Günümüzde de uy­gulanan kalite, standart, üretici-tüketici ilişkileri, Ahiliğin kurulduğu yıllardan itibaren kesin kurallarla belirlenmiş ve uygulanmıştır.
Ahi teşkilatının vizyonu “Hep birlikte büyük hedeflere yürümek” mantığına dayanmaktadır. Bu vizyon, örgütü ileriye yönelten yol gösterici bir ışıktır. Ahiler, daima toplum yararına hizmet yapmışlardır. Ahilik, bütün insanlığı kapsayan en büyük medeniyet projesidir.
Ahilerin kendi üyeleri ile devlet ve toplumdaki fertler arasındaki ilişkilerde daima “demokratik ve laik” anlayış hâkim olmuştur.
Günümüzde, toplam kalite, müşteri beklentileri, tüketici korunması, standart üretim gibi kavramların önemi yeni yeni anlaşılmaya başlanmıştır. Bugün kaliteli üretim için başvurulan ve Toplam Kalite Yönetimi dediğimiz tedbirlerle tüketicinin daha ucuz, daha kaliteli mal alma imkânı doğmuştur. Ahilik sisteminde bir malın üretimden tüketicinin eline geçene kadar üretimin her safhası bütün çalışanların sorumluluğu altındadır.
Ülkemizde yeni yeni kurumsallaşan Rekabet Kurulu, Patent Enstitüsü, KOSGEB, Reklam Kurulu yanında Ticaret ve Sanayi Odaları, İşçi ve İşveren Sendikaları, Kooperatifler, Esnaf Odaları, Belediyeler, Sosyal Güvenlik Kurumu gibi sosyal hizmet veren kurumlar Ahilik sisteminden günümüze yansıyan kuruluşlardır.
Gelişen teknoloji ile birlikte akıl almaz bir rekabet ortamında, sadece kendi sermayesi ve mesleki becerisiyle hizmet sağlayan, üretimde bulunan, istihdam yaratan ve yok olmamak için gelişmeye ihtiyaç duyan günümüz esnaf ve sanatkârlarımıza destek olalım.
Bu vesileyle “Ahilik Haftası” nın, ülkemiz ve tüm esnaf ve sanatkârlarımız için hayırlı olmasını diliyorum.